15η Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή

Η 15η Μαρτίου  καθιερώθηκε με απόφαση του ΟΗΕ το 1983 ως η Παγκόσμια Ημέρα Προστασίας των Δικαιωμάτων του Καταναλωτή. Το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών Δυτικής Μακεδονίας μάχεται διαχρονικά για την προάσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών και για την ορθή ενημέρωση και πληροφόρηση τους.

Το αυξημένο κόστος ζωής και η συνακόλουθη ακρίβεια στην μετά covid εποχή πρέπει να αφυπνίσουν τους καταναλωτές ώστε ενωμένοι να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις.

Η Ελλάδα και η Ευρώπη βιώνουμε μια καταιγίδα: οι αυξανόμενες τιμές ενέργειας, που μόνον εν μέρει συνδέονται με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις τους, σε άλλους τομείς (τρόφιμα, φάρμακα, χημικές ουσίες κ.λπ.) έχουν οδηγήσει, σε υψηλό πληθωρισμό. Οι τιμές πετούν στα ύψη, οι αλυσίδες προμήθειας διαταράσσονται και οι καταναλωτές ανησυχούν πολύ για το άμεσο μέλλον.

Πρέπει, λοιπόν, να εφαρμοστούν συγκεκριμένα μέτρα, για να μετριαστούν, ή να αντιμετωπιστούν για τους καταναλωτές, οι συνέπειες της κρίσης του κόστους διαβίωσης. Τα μέτρα αυτά προτείνονται από τη BEUC – Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών και το ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών. Οι δύο οργανώσεις καταναλωτών ζητάμε να αναλάβουν δράσεις και πρωτοβουλίες διάφοροι φορείς, είτε είναι εταίροι της αγοράς, είτε είναι πολιτικοί. Τα μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν σε διαφορετικό χρόνο και στοχεύουν, σε διαφορετικές ομάδες πληθυσμού, ανάλογα με τις ανάγκες τους:

• Πρέπει να ενεργοποιηθούν οι φορείς ελέγχου της αγοράς: Ενώ κάποιες αυξήσεις τιμών μπορούν να θεωρηθούν δικαιολογημένες, κάποιες άλλες είναι αποτέλεσμα είτε αισχροκέρδειας, είτε αντιανταγωνιστικών πρακτικών. Η παρακολούθηση των διακυμάνσεων των τιμών σε ευαίσθητες αγορές (όπως τροφίμων, ενέργειας, φαρμάκων), ώστε να εντοπίζονται αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών, που οφείλονται είτε σε μονομερείς αποφάσεις (αισχροκέρδεια), είτε σε καρτέλ (νόθευση υγιούς ανταγωνισμού), είναι απαραίτητη και πρέπει να επεκτείνεται πέραν της στατιστικής και του γενικού πληθωρισμού.
• Πρέπει να ληφθούν περισσότερα μέτρα για τις τιμές της ενέργειας:Οι λογαριασμοί και οι προσφορές πρέπει να γίνουν πιο διαφανείς και εύκολα συγκρίσιμοι. Η αλλαγή παρόχου πρέπει να γίνει ευκολότερη ακόμα και για τα πακέτα. Πρέπει να παρέχεται βοήθεια και συμβουλές στους καταναλωτές, όχι από τους παρόχους ενέργειας, αλλά από τους εθνικούς ρυθμιστές, σε συνεργασία με τις Ενώσεις Καταναλωτών. Πρέπει οι καταναλωτές να έχουν δυνατότητα αποπληρωμής των λογαριασμών σε δόσεις, να μην αποσυνδέονται από το δίκτυο και να μην υπόκεινται σε μονομερείς αυξήσεις τιμών. Η απαλλαγή των λογαριασμών ενέργειας από Φ.Π.Α. θα ήταν μια καλή λύση (προτάθηκε από το ΚΕ.Π.ΚΑ.)
• Πρέπει να αποκαλυφθούν οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, που εκμεταλλεύονται την κρίση:Οι αρχές επιβολής της νομοθεσίας πρέπει να ελέγξουν την αγορά και να τιμωρήσουν τους εμπόρους, που παρανομούν. Θα απαιτηθεί στενή και ενεργή συνεργασία ανάμεσα στις αρχές προστασίας των καταναλωτών, με όλες τις υπόλοιπες αρχές, που εποπτεύουν την αγορά (Επιτροπή Ανταγωνισμού, Ε.Φ.Ε.Τ. – Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, Ρ.Α.Ε. – Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Συνήγορος του Καταναλωτή κ.λπ.).
• Πρέπει να ενδυναμωθεί η ενεργειακή επάρκεια των κατοικιών: Οι πολιτικοί και οι νομοθέτες πρέπει να τροποποιήσουν τη νομοθεσία, για την ενοικίαση ακινήτων. Πρέπει να απαγορευτεί κάθε αύξηση ενοικίων, σε ακίνητα που δεν είναι καλά μονωμένα και οι ένοικοί τους πληρώνουν υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας.
• Πρέπει τα υγιεινά τρόφιμα να είναι προσβάσιμα και οικονομικά, για όλους: Επείγουσες δράσεις απαιτούνται, για να ανακόψουν τον κίνδυνο διατροφικής φτώχειας και να παρέχουν υγιεινά και θρεπτικά τρόφιμα, σε προσιτές τιμές, σε όλους. Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επιμείνει στο σχέδιό της, για μετάβαση σε ένα βιώσιμο και ισχυρό σύστημα τροφίμων. Το πλαίσιο, για τα Βιώσιμα Συστήματα Τροφίμων αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία για την επίτευξη των σχεδίων. Η Κυβέρνηση και πωλητές τροφίμων πρέπει να λάβουν μέτρα (κοινωνικά και οικονομικά), όπως ορατή τιμή μονάδας, πρόσβαση σε υγιεινές επιλογές τροφίμων, οικονομικές τιμές των βιώσιμων τροφίμων, καλύτερη προώθηση φρούτων και λαχανικών κ.λπ.
• Πρέπει να αποφευχθεί η υπερχρέωση:Πρέπει να περιοριστούν οι επιπτώσεις του πληθωρισμού, κυρίως του «πληθωρισμού των φτωχών» και των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος, στα εισοδήματα των νοικοκυριών, ώστε να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος της υπερχρέωσης. Οι τράπεζες μπορούν να καθοδηγήσουν τους καταναλωτές, ώστε να αντιμετωπίσουν δύσκολες οικονομικές καταστάσεις και να αποφύγουν την υπερχρέωση. Τα «πράσινα» δάνεια μπορούν να βοηθήσουν τους καταναλωτές να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση των σπιτιών τους. Οι τράπεζες πρέπει να προτείνουν σχέδια αποπληρωμής δανείων, με καλύτερους όρους, να υιοθετήσουν μέτρα αυτοσυγκράτησης και ανοχής για τους καταναλωτές, που δυσκολεύονται, να προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση του χρέους των καταναλωτών, να παρέχουν «πράσινα» δάνεια που θα συμφέρουν οικονομικά και θα είναι εύκολα προσβάσιμα.
• Πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία με τις Ενώσεις Καταναλωτών:Οι Ενώσεις Καταναλωτών παίζουν βασικό ρόλο, στη συμβουλευτική και στην υποστήριξη των καταναλωτών, ώστε να τους καθοδηγήσουν πώς να αντιμετωπίσουν την κρίση. Είναι απαραίτητο, οι πολιτικοί να διευρύνουν την επικοινωνία και τη συνεργασία με τις Ενώσεις Καταναλωτών, ώστε να αντιληφθούν, καλύτερα, την πραγματικότητα της αγοράς, όπως τη βιώνουν οι καταναλωτές. Είναι, επίσης, σημαντικό να υποστηριχτούν οι Ενώσεις Καταναλωτών με χρηματοδότηση προγραμμάτων, συνεργασίες, κοινές δραστηριότητες, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στον επιπλέον φόρτο εργασίας, που προκαλεί η κρίση.
• Πρέπει να εμποδιστούν ελλείψεις φαρμάκων και απότομες αυξήσεις των τιμών τους: Οι καταναλωτές αντιμετωπίζουμε αυξήσεις τιμών και για τα συνταγογραφούμενα και για τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα. Αν και οι αυξήσεις τιμών φαρμάκων είχαν αρχίσει πριν την κρίση αυτή, έχουν γίνει πιο σοβαρές με δύο τρόπους: Αντιμετωπίζουμε αυξανόμενες τιμές, μαζί με αυξανόμενες ελλείψεις βασικών φαρμάκων. Οι παραγωγοί γενόσημων, ισχυρίζονται ότι έχουν ζημίες γιατί τα κόστη παραγωγής αυξάνονται, αλλά δεν αυξάνονται οι αποζημιώσεις από τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρίες. Έτσι, απειλούν ότι ίσως σταματήσουν να παράγουν συγκεκριμένα φάρμακα, που είναι βασικά για την υγεία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει, άμεσα, να αναθεωρήσει τη νομοθεσία, για τα φάρμακα, θέτοντας αυστηρούς κανόνες, στην αλυσίδα προμήθειας φαρμάκων και στην αναφορά μελλοντικών ελλείψεων φαρμάκων. Πρέπει να δοθούν κίνητρα, για την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει, επίσης, να ξεχάσει τα σχέδιά της για τα μεταβιβάσιμα κουπόνια επέκτασης αποκλειστικότητας, γιατί και τον ανταγωνισμό νοθεύουν και καθυστερούν την είσοδο, στην αγορά, επιχειρήσεων παραγωγής γενόσημων φαρμάκων, που παράγουν άλλα φάρμακα και όχι αντιβιοτικά.

Και να θυμόμαστε, οι καταναλωτές έχουμε δύναμη, με την επιλογή αγαθών και υπηρεσιών από προμηθευτές – εμπόρους που σέβονται τους καταναλωτές, επιβραβεύουμε τους ανωτέρω και τιμωρούμε εκείνους που δεν σέβονται και που εκμεταλλεύονται τους καταναλωτές έτσι ώστε να αλλάξουν πρακτική και οι τελευταίοι και να εκλείψουν τα αθέμιτα φαινόμενα.

Με εκτίμηση,
Για το Δ. Σ. του ΚΕ.Π.ΚΑ. Δυτικής Μακεδονίας

Ο Πρόεδρος

Βασίλειος Ιωαννίδης