Οι Έλληνες ψάχνουν για ”αρχηγό”

Ο ρόλος των πνευματικών στις ζωές μας

ΣΥΝΗΘΩΣ διατυπώνεται απαξιωτικώς και ειρωνικώς ως σχόλιο σε πραγματικά γεγονότα : ”Ο τάδε ή η δείνα Βουλευτής της ΝΔ δεν έκανε τον εμβόλιο επειδή συμβουλεύτηκε τον…. πνευματικό του.

Πόσο καθυστερημένος! Ο ήξ Περιφερειάρχης δεν ψήφισε το μνημόνιο τον καιρό που ήταν μέλος του Κοινοβουλίου επειδή συμβουλεύτηκε ….τον πνευματικό του. Πόσο οπισθοδρομικός!

Ο τάδε αντιεμβολιαστής έχασε την ζωή του επειδή άκουσε τον… πνευματικό του. Πόσο…. ανόητος !

Ο ιερεύς της Μητροπόλεως βήτα κόλλησε κορωνοιό επειδή άκουσε ….τον πνευματικό του. Πόσο αντιδραστικός! ”.
Στην Βόρειο Ελλάδα η συζήτηση αυτή, σε τόνο απαξιώσεως πάντοτε, τα
” σκαλίζει ” ακόμη πιο βαθιά, ”πάει” ακόμη πιο μακριά: Ποιος είναι ο ρόλος του Αγίου Όρους στο ό,τι η μισή Μακεδονία είναι ανεμβολίαστη; Είναι τόσο μεγάλο το εύρος της πνευματικής απήχησης του ‘Αθω στον ελληνικό λαό; Μήπως με την πανδημία ανακαλύπτουμε κάτι που το βλέπαμε – τα κομποσχοίνια στους καρπούς των χεριών λαικών ανθρώπων -αλλά δεν το καταλαβαίναμε ;

Όσοι διεξάγουν αυτή την συζήτηση με όρους ορθολογισμού και καταλήγουν με θυμηδία ότι στο συμπέρασμα ότι στην πατρίδα μας υπάρχει… Θεοκρατία , φοβάμαι ότι κάτι χάνουν. Παρατηρούν το αποτέλεσμα και το αναλύουν με την δική τους φιλοσοφική θεωρία, αλλά αγνοούν τις αιτίες του. Μην πω αδιαφορούν για αυτές!

Κανείς δεν ρωτά:Γιατί οι Έλληνες τρέχουν στους πνευματικούς για να τους λύσουν προβλήματα της καθημερινής ζωής και όχι για τα θεολογικά τους ζητήματα-αμαρτίες , συγχωρέσεις κλπ; Φοβάμαι ότι πίσω από αυτό το θεωρητικώς ιδεολογικό ζήτημα κρύβεται ένα πρόβλημα βαθύτατα πολιτικό και βαθύτατα πνευματικό. Οι Έλληνες ψάχνουν ”αρχηγό” για τις ζωές τους. Οι Έλληνες ψάχνουν να ακούσουν λόγο βάλσαμο για την ψυχούλα τους που να ξεφεύγει από τον ξύλινο λόγο της τρέχουσας ελίτ μας. Οι Έλληνες ψάχνουν αγκωνάρι μέσα στην Θρησκεία αλλά έξω από την επίσημη Εκκλησία γιατί αυτή τους απογοητεύει. Η αναζήτηση πνευματικού είναι λοιπόν πράξη αυτονόμησης από την κοσμική εξουσία επειδή αυτή δεν τους εκπροσωπεί επαξίως και πράξη απόσυρσης από την επίσημη Εκκλησία επειδή αυτή δεν τους καλύπτει ψυχικώς.

Αναζητώντας πνευματικούς οι Έλληνες θέλουν να είναι Χριστιανοί χωρίς να μετέχουν στο πλήρωμα αυτής της Εκκλησίας . Θέλουν να είναι πολίτες άνευ πολιτικής. Για να μην θεωρητικολογώ θα μιλήσω με παραδείγματα ! Ίσως στενοχωρήσω ανθρώπους που αγαπώ αλλά για την αλήθεια μιλάμε, όχι για τα συναισθήματα. Προσφάτως ένας από τους πλέον φωτισμένους Μητροπολίτες της πατρίδος που έχει πνευματικές προδιαγραφές Αρχιεπισκόπου κατήγγειλε από άμβωνος ιερείς του που κόλλησαν κορωνοιό επειδή άκουγαν τους πνευματικούς τους στο Άγιο Όρος και όχι τον ίδιο. Όταν όμως ο ίδιος απουσιάζει από αυτή την επαρχία της Μητροπόλεως του επί μακρόν και οι ιερείς του δεν έχουν φυσικό αρχηγό, μοιραίο δεν είναι; Θα αναζητήσουν αρχηγό αλλού. Το ό,τι λαμβάνουν σωστές ή λάθος συμβουλές στο μακρινό Άγιο Όρος ασφαλώς και είναι μείζον ζήτημα αλλά ακόμη μεγαλύτερο είναι το ζήτημα της απουσίας φυσικής ηγεσίας και καθοδήγησης στην καθημερινότητα τους.

Μην απορεί λοιπόν κανείς αν ένας ιερεύς πειθαρχεί στον πνευματικό του αντί για τον δεσπότη του. Κάτι φταίει. Κάποιο κενό υπάρχει. Αν τώρα προβάλλουμε αυτό το τοπικό παράδειγμα σε εθνική κλίμακα θα κατανοήσουμε γιατί ένας Έλλην ή μια Ελληνίδα ακούει τον πνευματικό του/της και όχι τον Υπουργό της Υγείας της ή τον πρωθυπουργό της. Η πολιτική απογοητεύει. Η πολιτική έχει πάψει εδώ και καιρό να μιλά στις καρδιές των ανθρώπων. Η πολιτική δεν οικοδομεί εμπιστοσύνη. Η πολιτική ταυτίζεται στις ψυχές των ανθρώπων με τραπεζικούς λογαριασμούς, ακίνητα, και κέρδη πολυεθνικών. Η πολιτική δεν ακούει τους ανθρώπους όταν αυτοί έχουν ανάγκη να ακουστούν. Νάτο το κενό και πάλι . Ακάλυπτος ο απλός Έλλην σπεύδει να αναθέσει στον πνευματικό καθήκοντα κοσμικά. Καθήκοντα που ενδεχομένως δεν του αναλογούν.

Αλλά με τον τρόπο που εξελίσσονται τα πράγματα οι άνθρωποι αυτοί, οι οποίοι την γνώμη τους λένε στο τέλος της γραφής, εξελίσσονται για τον πολίτη από ύστατο καταφύγιο σε πρώτη επιλογή. Σε ηγέτη της ζωής τους . Το γιατί το περιγράψαμε ήδη : Όταν η πολιτική δεν ακούει τους ανθρώπους , οι άνθρωποι αναζητούν ανθρώπους για να τους ακούσουν. Για να εξομολογηθούν τον πόνο τους. Να μοιραστούν τον καημό τους. Να πάρουν και μιαν άλλη γνώμη. Στην πραγματικότητα λοιπόν ο χλευαστικός τρόπος που διεξάγεται στην πατρίδα μας η συζήτηση για τους πνευματικούς υποτιμά όσους αναζητητούν την βοήθεια τους. Δείχνει πως όχι, ούτε τώρα καταλαβαίνουν και η Πολιτική και η Εκκλησία γιατί ο άνθρωπος θρησκεύεται ιδιωτικώς και απέχει πολιτικώς. Δείχνει και κάτι άλλο : Την συγκλονιστική άγνοια της πολιτικής για το κοινωνικό επίπεδο των ανθρώπων που καταγγέλει. Διότι μαζί με τους ανωνύμους και αδυνάμους σπεύδουν σε πνευματικούς και υπερεπώνυμοι με τους οποίους η εξουσία συναναστρέφεται κάθε μέρα.

Να το εξηγήσουμε όμως και αλλιώς: Γιατί ο μέσος Έλλην φανατίζεται με την ποδοσφαιρική του ομάδα, φορά κομποσκοίνι στο χέρι και δεν πηγαίνει σε μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις; Απάντηση: Γιατί η ομάδα του δίνει και χαρές και λύπες. Όχι μόνο λύπες. Κινητοποιεί τα συναισθήματα. Γιατί το Άγιο Όρος, τα μοναστήρια και οι πνευματικοί -οι παράλληλες δομές της Εκκλησίας ,ας πούμε- του δίνουν ελπίδα. Γιατί τέλος η πολιτική τον απογοητεύει.

Δεν τον εμπνέει. Γιατί θεωρεί ότι οι δυνατοί δεν ασχολούνται με τον αδύναμο. Γιατί ο απλός κόσμος έχει ηγεσίες που τις ψηφίζει αλλά δεν τις αγαπά. Όποιος λοιπόν κάνει κριτική στους πνευματικούς και στις υπέρμετρες εξουσίες τους σε ισχυρό τμήμα του ελληνικού λαού ας αναλογίζεται από ”τι” υπήρξε εκείνος συστηματικά απών. Και τι κενά δικά του πασχίζουν να κλείσουν οι πνεματικοί. Άλλοτε επιτυχώς και άλλοτε ανεπιτυχώς. Και κάτι ακόμη: Να κάνουμε τον σταυρό μας που ο Έλλην εξακολουθεί να αναζητά λύσεις στα προβλήματα του μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ο απλός πνευματικός τρόπος που μίλησε ο Πάππας Φραγκίσκος στους Έλληνες και το μοντέλο ηγεσίας που προβάλλει – κυκλοφορεί με ταπεινό φιατάκι, δεν διαμένει σε πολυτελή δώματα του Βατικανού- και γοήτευσε και προβλημάτισε τμήμα του ελληνικού λαού. Γοήτευσε γιατί έτσι θέλει ο Χριστιανός να του απευθύνονται. Προβλημάτισε γιατί τέτοια ποιότητα θεολογικού λόγου ευρέων μηνυμάτων οι Έλληνες είχαν να ακούσουν από την εποχή του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Θα επανέλθουμε.

Του Μανώλη Κωττάκη