ΑΠΟΨΕΙΣ
Η Δυτική Μακεδονία ανεβαίνει το δικό της Γολγοθά – Αλλαγή και αλλαγή ενεργειακής στρατηγικής και υποδείγματος (του Ελευθερίου Τζιόλα)
Αυτό που έγινε στη Δυτική Μακεδονία με την εκεί πρόσφατη επίσκεψη Μητσοτάκη και τις σχετικές ανακοινώσεις-παρουσιάσεις των νέων σχεδίων της ΔΕΗ αποτελούν κυριολεκτικά μια πολύμορφη πρόκληση. Που δεν μπορεί να μείνει αναπάντητη. Μια πρόκληση που εντάσσεται και κλιμακώνει μια πολιτική που βαθαίνει την κρίση, την φτωχοποίηση, την απογύμνωση, τη διάλυση της περιοχής και, εν όψει των πολύ σοβαρών γεωπολιτικών και οικονομικών αβεβαιοτήτων, θέτει σε ενεργειακά αδιέξοδα τη χώρα και την ελληνική κοινωνία.
Το αίσθημα ευθύνης με οδηγεί σε τούτη την απάντηση. Χρήσιμη, πιστεύω, για μια αναγεννητική (αντί)δράση.
-
Πως φτάσαμε εδώ
Είχαμε ασχοληθεί με κείμενα και αρθρογραφία μας συστηματικά και συγκεκριμένα και για το Ενεργειακό ζήτημα, και για τη Δυτική Μακεδονία.
Από το Σεπτέμβρη 2019 όταν ο κ. Μητσοτάκης αυθαίρετα και ασχεδίαστα έθεσε από το βήμα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τους στόχους της βίαιης και βεβιασμένης απολιγνιτοποίησης, είχαμε διατυπώσει μαχητική κριτική, είχαμε αναδείξει τις σοβαρότατες επιπτώσεις για τη Δυτική Μακεδονία (ενεργειακές, εργασιακές, δημογραφικές, οικονομικές, κοινωνικές). Είχαμε αντιτείνει αναλυτικά και συγκεκριμένα μια στρατηγική ήπιας και μεσοπρόθεσμης μετάβασης με στήριξη στους εθνικούς ενεργειακούς πόρους και την σταθερή μέριμνα για την απασχόληση, την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή συνολικότερα και πολύ περισσότερο στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Αντίληψη που στο πνεύμα και τα κύρια στοιχεία της εξακολουθεί να αποτελεί τη σωστή, θετική πυξίδα.
Ενδεικτικά, μεταξύ των πολλών, αναφέρω το κείμενό μου στο SLpress και στο ‘’e-Δίαυλος’’ με τον χαρακτηριστικό τίτλο: Τι θα συμβεί στη Δυτική Μακεδονία σε 10 χρόνια (δημοσιευμένο στις 12.2.2021). Υπογράμμιζα σε κείνο κείμενο: «Κανείς δεν εξήγησε συγκεκριμένα και πειστικά γιατί η Ελλάδα βρέθηκε να επιδιώκει στόχους 15 χρόνια νωρίτερα από τη Γερμανία;… Σε αντίθεση, πάντως, με τα μεταβατικά στοιχεία του προηγούμενου εγκεκριμένου από την Ε. Ένωση Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), ο στόχος του 2023 σημαίνει ότι όλες οι λιγνιτικές μονάδες, εκτός της μονάδας Πτολεμαΐδα V, που θα ξεκινήσει η λειτουργία της αρχές του 2022 και θα κλείσει το 2028, θα κλείσουν. Η αυθαιρεσία του ορισμού ως χρονικό στόχο το 2023 καταδυναστεύει πλέον κάθε σχεδιασμό, στραγγαλίζει κάθε προγραμματισμό και εξουθενώνει ολόκληρη την περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Ό,τι ακολούθησε από κει και μετά –και συνεχίζεται– για μεν τον δημόσιο λόγο της κυβέρνησης ήταν μια κακοστημένη δικαιολόγηση εκβιαστικών στόχων, για δε την πολιτική της ένα βατερλώ ασυναρτησιών και αντιφάσεων με προτιμήσεις, πάντως, συμμαχιών προς τα ισχυρά ενεργειακά οικονομικά συμφέροντα. Αυτό που πρόκειται να συμβεί στη Δυτική Μακεδονία στα επόμενα 10 χρόνια θα είναι μια απερίγραπτη εικόνα εγκατάλειψης, φυγής, αποβιομηχάνισης και ανεργίας. Μια εκτεταμένη φτωχοποίηση κι ένα κύμα πληθυσμιακής φυγής. Αυτά συμβαίνουν σε μια Περιφέρεια όπου το 2001 ο πληθυσμός ήταν 301.522 κάτοικοι, το 2011 285.899 κάτοικοι και το 2018 269.222 (εντός μιας 7ετίας: -10,7%) (στοιχεία Eurostat). Πρόκειται για την πιο αραιοκατοικημένη Περιφέρεια της χώρας και μια από τις πιο αραιοκατοικημένες στην ΕΕ, διατηρώντας, ταυτόχρονα, τα αρνητικά πρωτεία του δημογραφικού και της υψηλότερης ανεργίας (25%). Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται στη 263η θέση μεταξύ των 268 ευρωπαϊκών περιφερειών και με την πτωτική τάση της, δείχνει την αναγκαιότητα μιας πολύ μεγάλης συστηματικής προσπάθειας αναστροφής της. Πολύ δε περισσότερο τώρα, υπό καθεστώς εκτεταμένης αποβιομηχάνισης (απολιγνιτοποίηση). Ακόμα κι αν το Σχέδιο Μετάβασης ήταν σωστά σχεδιασμένο και οργανωμένο, και η υλοποίησή του ήταν απόλυτα επιτυχημένη, η αντίστοιχη διεθνής επιτυχημένη εμπειρία βεβαιώνει ότι η μετάβαση διαρκεί τουλάχιστον 20 έτη. Η δημαγωγικά πολλά υποσχόμενη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και το ομώνυμο Ταμείο μπροστά στον όγκο, την πολυπλοκότητα, το βάθος των προβλημάτων που δημιουργούνται, που θα δημιουργηθούν και που θα οξυνθούν, βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία και προφανή αδυναμία ανταπόκρισης. Δεν διαθέτει ούτε τους αναγκαίους πόρους (από 7,5 δισ. βρέθηκε στα 5,05 δισ. ευρώ, με πλήρη αβεβαιότητα υλοποίησης), ενώ η εκτίμηση μόχλευσης των 100 δισ. ευρώ δεν αποτελεί στοιχείο σοβαρής προσέγγισης. Ούτε επίσης διαθέτει κάποια σοβαρή συγκροτημένη στόχευση και πραγματική πολυκλαδική στήριξη, με προτεραιότητα στον πολύ σημαντικό -και σχετικά ανακάμπτοντα- αγροτοδιατροφικό τομέα.»
Και τονίζαμε εμφατικά: «Οι μοιραίες επιλογές βιασμένης αντικατάστασης του εθνικού ενεργειακού πόρου (λιγνίτης) με το εισαγόμενο φυσικό αέριο και της παράδοσης των άλλων σημαντικών εθνικών ενεργειακών πόρων (ήλιος, αέρας, νερά, βιομάζα -αργότερα υδρογονάνθρακες κλπ) σε εκμετάλλευση από πανίσχυρα ξένα ιδιωτικά ή/και ολιγοπωλιακά συμφέροντα θα υποσκάψουν με ανεπανόρθωτο τρόπο την ενεργειακή ευστάθεια και την όποια αντοχή της χώρας. Έτσι θα καταστεί η Ελλάδα ευάλωτη και μονίμως εξαρτώμενη, τουτέστιν κυριαρχούμενη και υποταγμένη στο γεωπολιτικό παιχνίδι.»
Από το 2019, από τότε που ο πρωθυπουργός ανακοίνωνε την έναρξη του «φιλόδοξου προγράμματος απολιγνιτοποίησης», έχουν περάσει σχεδόν 6 χρόνια (από τα 10 που έγραφα), και τα παραπάνω που τότε γράφονταν -αξιολογώντας και προειδοποιώντας- έχουν επιβεβαιωθεί με τον πιο απόλυτο αλλά και πιο σκληρό τρόπο. Και είναι πλέον περισσότερο από βέβαιο ότι αυτή η πορεία αποσύνθεσης της περιοχής θα συνεχιστεί!…
Ας έρθουμε, όμως, να δούμε συγκεκριμένα αυτά τα προκλητικά που πανηγυρικά (και πάλι) ανακοινώθηκαν στη Δυτική Μακεδονία -και όσοι αγωνιστικά διαφώνησαν είχαν την απάντηση των δακρυγόνων!…
-
Μετά και το κλείσιμο και της εμβληματικής σύγχρονης μονάδας «Πτολεμαΐδα 5»: τι έρχεται;
Εδώ, πρώτα απ΄όλα, έχουμε να κάνουμε με τεράστιες ευθύνες μιας επένδυσης αξίας 1,47 δις €, που στην πράξη την αχρηστεύουν. Η μονάδα που ανακοινώθηκε ότι θα κλείσει στο τέλος του 2026 (σε ενάμισι χρόνο) είχε -σύμφωνα με τις δηλώσεις των ίδιων των υπευθύνων της ΔΕΗ- κατασκευασθεί με εργολάβο εταιρεία την ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ, με την πιο προηγμένη αντιρρυπαντική τεχνολογία προέλευσης ΗITTACHI, με ορίζοντα κανονικής λειτουργίας (και αποπληρωμής της επένδυσης!) το τέλος το 2028 και με δυνατότητα -μετά το 2028- στρατηγικής εφεδρείας για την ασφάλεια και την ευστάθεια του Εθνικού Ενεργειακού Συστήματος. Πριν δύο χρόνια, στις 14.2.2023, κατά τα εγκαίνια μάλιστα της μονάδας αυτής όπου όλοι -κυβέρνηση, ΔΕΗ, κατασκευαστής- δηλώνανε περήφανοι ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης που τώρα εγκρίνει το κλείσιμο δήλωνε: « Είναι ένα πολύ σπουδαίο, ένα πολύ σημαντικό έργο για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, για τη ΔΕΗ, ένα έργο με σημαντική εγχώρια προστιθέμενη αξία… Θα λειτουργεί για πολλά χρόνια ακόμα με αυτήν την μορφή και θα εξακολουθεί βέβαια να δίνει και δουλειές για πολλά χρόνια ακόμα, όχι μόνο στους εργαζόμενους στη μονάδα, αλλά και σε όσους εργάζονται στα ορυχεία τα οποία θα τροφοδοτούν τη μονάδα αυτή με λιγνίτη»!
Η μονάδα της ΔΕΗ θεωρούνταν μια από τις πλέον σύγχρονες -αν όχι η πιο σύγχρονη- και πλέον αποδοτική λιγνιτική μονάδα στην Ελλάδα. Η εγκατεστημένη ισχύς της ανέρχεται σε 660 MW για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και 140 MW για θερμική ενέργεια, η οποία χρησιμοποιείται για τηλεθέρμανση της περιοχής. Η μονάδα έχει τη δυνατότητα να παράγει 43% περισσότερη ενέργεια με 7% λιγότερη κατανάλωση καυσίμου σε σύγκριση με παλαιότερες λιγνιτικές μονάδες, ενώ είναι εφοδιασμένη και με την προηγμένη αντιρρυπαντική τεχνολογία για εκπομπές CO2, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Ανακοινώθηκε ότι η «Πτολεμαΐδα 5» θα αντικατασταθεί από μονάδα φυσικού αερίου, αρχικά, μέχρι το τέλος του 2027, σε ανοικτού κύκλου OCGT ισχύος 350 MW και στη συνέχεια, εφόσον ληφθεί η επενδυτική απόφαση για τη δημιουργία του Data Center, θα αναβαθμιστεί σε μονάδα συνδυασμένου κύκλου CCGT συνολικής ισχύος περίπου 500 MW.
Τα θέματα και ερωτήματα που αδιαμφησβήτητα εγείρουν ζητήματα τεράστιων ευθυνών είναι:
-
– Το αναπόσβετο υπόλοιπο.
Το υπόλοιπο μέρος της επένδυσης (από τα 1,47 δις €) που δεν έχει αποσβεσθεί, ποιος θα το επιβαρυνθεί; Η απάντηση είναι για την κυβέρνηση και την ηγεσία της ΔΕΗ προφανής και συνήθης: οι καταναλωτές!
-
– Το ισοζύγιο εξάρτησης και αυτονομίας (οικονομικής & ενεργειακής).
Μιλάνε οι ιθύνοντες (κυβέρνηση και ηγεσία της ΔΕΗ) για τις επιβαρύνσεις λόγω αύξησης του κόστους από τα δικαιώματα ρύπων: μελετήθηκε ποτέ (και αν ‘’ναι’’) ποιο είναι το οικονομικό ισοζύγιο, η σύγκριση -μεταξύ του κόστους από την μη απόσβεση της επένδυσης, της ακύρωσης του εξωτερικού κύκλου εργασιών συντήρησης & της απώλειας 800 θέσεων εργασίας (λόγω κλεισίματος της μονάδας), από τη μια, και του κλεισίματος της μονάδας και κατασκευής μιας άλλης με την μισή δυναμικότητα ισχύος τροφοδοτούμενη με Φυσικό Αέριο (λόγω της κατασκευής νέα μονάδας με φυσικό αέριο), από την άλλη. Και κάτι, ακόμα, σημαντικό, εκτός από τη Γερμανία που μετέθεσε τους στόχους αποτυπώματος άνθρακα στο 2038, η Πολωνία κατασκευάζει ακόμα και σήμερα τρία (3!) εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με πρώτη ύλη άνθρακα τα οποία θα θέσει σταδιακά σε λειτουργία από το τέλος της φετινής χρονιάς μέχρι και το 2027! Τι έχει να πει η ελληνική κυβέρνηση, γιατί δεν ακολουθεί μια πιο ήπια, μεσοπρόθεσμη στρατηγική μετάβασης, χωρίς αυτό το στραγγαλισμό, το βιασμό της περιοχής; Επίσης, εκτός από την οικονομική διάσταση -η οποία ασφαλώς και πρέπει να σταθμίζεται- έχει ποτέ σοβαρά εκτιμηθεί/αξιολογηθεί η σχέση, η στρατηγική σημασία μεταξύ της ενεργειακής εξάρτησης από εισαγόμενες ξένες ενεργειακές ύλες και τα κράτη προέλευσής τους (φυσικό αέριο), από τη μία, και τις εγχώριες, εθνικές ενεργειακές ύλες (λιγνίτης, ήλιος, αέρας, βιομάζα, γεωθερμία, απορρίμματα -και χωρίς προς το παρόν να εισάγουμε στη συζήτηση τους υδρογονάνθρακες των εθνικών υποθαλάσσιων κοιτασμάτων), από την άλλη πλευρά; Η επιμονή της κυβέρνησης στην πρώτη επιλογή δείχνει ολοκάθαρα μια αντίληψη εξυπηρέτησης ανάλογων συμφερόντων (ξένων και ελληνικών). Όμως, οφείλουμε να τονίσουμε, την καίρια και κρίσιμη σύγκριση -ακόμα και στους οικονομικούς όρους- η ενεργειακή αυτονομία και η σχετική ανεξαρτησία της Χώρας είναι η αδιαπραγμάτευτη, πρωταρχική επιλογή.
-
– Οι προμηθευτές και το καρτέλ
Αφού ο κ. Μητσοτάκης, στις 3.4.2025, από την Κοζάνη δήλωσε ότι ο ίδιος διέβλεπε από το 2008 την εξέλιξη με τον «ασύμφορο και ρυπογόνο λιγνίτη» γιατί συμφωνούσε στην επιλογή και κατασκευή της μονάδας Πτολεμαΐδα 5 με τέτοιου μάλιστα ύψους προϋπολογισμό; Και, σε κάθε περίπτωση, τι άλλαξε από το Φεβρουάριο 2023, όταν έλεγε και ενέκρινε τη λειτουργία της μονάδας μέχρι το τέλος του 2028, και, τώρα -στην προχθεσινή του επίσκεψη- θεωρεί σωστό το κλείσιμο νωρίτερα (στο τέλος του 2026); Είναι προφανές ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται: εκτός από αυτά της ΔΕΗ, και εκείνα των προμηθευτών φυσικού αερίου, του καρτέλ της ενέργειας, και των νέων ‘’πράσινων κροίσων’’ των Α.Π.Ε. (φωτοβολταϊκά, αιολικά).
-
– Η εξαγωγή λιγνίτη -η εισαγωγή ηλεκτρικού ρεύματος
Ποια είναι η λογική με την οποία ενώ οι ελληνικές λιγνιτικές μονάδες κλείνουν, τεράστιες ποσότητες ελληνικού λιγνίτη μεταφέρονται/εξάγονται στα Σκόπια που χρησιμοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέρος της οποίας (ηλεκτρικής ενέργειας) εν συνεχεία εισάγουμε στην Ελλάδα;!
-
– Η «αθωότητα» του φυσικού αερίου
Το φυσικό αέριο της νέας μονάδας που θα αντικαταστήσει την «Πτολεμαΐδα 5», το οποίο μάλιστα θα εισάγεται είναι επίσης ορυκτό καύσιμο. Μπορεί να ονομάσθηκε «μεταβατικό», αλλά η τελική αποτίμησή του (οικονομική & περιβαλλοντική) πρέπει να γίνει υπολογίζοντας: την αγορά του ως πρώτη ύλη, τα οικονομικά κόστη της κατασκευή νέων εργοστασίων, τα κόστη δικαιωμάτων ρύπανσης διότι αποτελεί ορυκτό καύσιμο, τα τεράστια κοινωνικά κόστη (ανεργία, λιγότερες συγκριτικά θέσεις εργασίας, μείωση εξωτερικού κύκλου εργολαβικών εργασιών, ελλείματα ασφαλιστικών ταμείων λόγω ανεργίας).
-
– Γιατί στην πρότασή μας επιμένουμε για τις εγχώριες (εθνικές) ενεργειακές ύλες
Αν δούμε τι ακριβώς συμβαίνει με το φυσικό αέριο, στο οποίο επιμένει η κυβέρνηση κι επιμένει μαζί της κι ένα κλειστό και διαπλεκόμενο σύστημα συμφερόντων, θα καταλάβουμε γιατί η Ελλάδα και η Κοινωνία της πρέπει να επιμένει και να αποφασίσει για μια άλλη στρατηγική. Έχω ξαναγράψει πολλές φορές για αυτό, αλλά ας γίνω, και πάλι, συγκεκριμένος.
Το 2024, σύμφωνα με τα επίσημα διαθέσιμα στοιχεία από τον ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου), η Ελλάδα εισήγαγε φυσικό αέριο από διάφορες πηγές, με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από τη Ρωσία. Το 2024, το ρωσικό φυσικό αέριο αντιπροσώπευε το 51,6% των συνολικών εισαγωγών, ενώ το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες κάλυψε το 26,43% των εισαγωγών.
Οι εισαγωγές φυσικού αερίου ανήλθαν σε 69,37 TWh, καταγράφοντας αύξηση κατά 2,45% σε σύγκριση με τις 67,71 TWh του 2023. Οι μεγαλύτερες ποσότητες εισήχθησαν στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου από το σημείο εισόδου του Σιδηροκάστρου, ανερχόμενες για το 2024 σε ποσοστό 51,6% (35,8 TWh) επί των συνολικών εισαγωγών. Ως προς τη συμβολή των υπολοίπων σημείων εισόδου, ο τερματικός σταθμός της Ρεβυθούσας κάλυψε ποσοστό 26,43% των εισαγωγών (18,34 TWh), από τα οποία οι ΗΠΑ κατέχουν το 71, 64% και η Ρωσία το 15,3%, ενώ ακολούθησε η Νέα Μεσημβρία, μέσω του οποίου παραδίδεται/καταμετρείται το αέριο από τον αγωγό TAP, το οποίο κάλυψε ποσοστό 18,07% των εισαγωγών (12,54 TWh). Τέλος, από το σημείο εισόδου της Αμφιτρίτης (FSRU Αλεξανδρούπολης) εισήχθησαν 2,69 TWh, ποσότητα που αντιστοιχεί σε ποσοστό 3,87% επί των συνολικών εισαγωγών. Σημασία πρέπει να αποδοθεί στο γεγονός ότι ο ΤΑΡ είναι αγωγός προερχόμενος από το Αζερμπαϊτζάν με δυνατότητα φραγής του στο τμήμα των συνόρων Ελλάδας/Τουρκίας (ΤΑΝΑΡ) από την πλευρά της Τουρκίας. Επίσης πρέπει να υπογραμμισθεί, παρά τις γνωστές γεωπολιτικές εξελίξεις και τα πιθανά αντιθέτως εννοούμενα, η συνεχιζόμενη ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ελλάδα με σημείο εισαγωγής στην Ελλάδα το Σιδηρόκαστρο.
Όσον αφορά τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εισαγωγή και προμήθεια φυσικού αερίου στην Ελλάδα, τρεις κύριοι φορείς ελέγχουν τα κύρια σημεία εισόδου: Metlen Energy & Metals, ΔΕΠΑ Εμπορίας, Gastrade.
Το μεγαλύτερο τμήμα της εγχώριας κατανάλωσης (68,65%!) αφορά την κατανάλωση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία κατέγραψε αύξηση κατά 31,59% (!) συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ενώ η κατανάλωση από τους οικιακούς καταναλωτές και τις συνδεδεμένες στα δίκτυα διανομής επιχειρήσεις ανήλθε σε 17,71% επί της συνολικής εγχώριας ζήτησης.
Γίνεται φανερή, από τα παραπάνω, η τεράστια εξάρτηση από το φυσικό αέριο, από εξωτερικές πηγές και προμηθευτές με ό,τι αυτό σημαίνει και συνεπάγεται για την ανεξαρτησία, την ασφάλεια, την οικονομία και την ίδια τη ζωή της Χώρας. Είναι ξεκάθαρο ότι η στροφή προς τους δικούς μας εθνικούς ενεργειακούς πόρους, μέσω μιας ανάλογης παραγωγικής στρατηγικής, πρέπει να είναι διαρκής και αποφασιστική.
-
– Θέσεις εργασίας (ανεργία)
Οι σημερινές θέσεις εργασίας στη μονάδα «Πτολεμαΐδα 5», κατά δήλωση και της ίδιας της ΔΕΗ, είναι 800. Τι θα γίνουν αυτοί οι εργαζόμενοι (και οι οικογένειές τους) μετά το κλείσιμο της σε ενάμιση χρόνο; Η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τη μείωση της ανεργίας πανελλαδικά, όταν στη Δυτική Μακεδονία το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι το διπλάσιο (15.7%) από το μέσο πανελλαδικό, όταν μάλιστα στην περιοχή έχει μειωθεί θεματικά το εργατικό δυναμικό λόγω φυγής εργαζομένων προς το εξωτερικό και προς άλλες περιοχές της χώρας για αναζήτηση εργασίας (δηλαδή, η ποσοστιαία στάθμιση ανεργίας γίνεται σε θεματικά μειωμένο εργατικό δυναμικό)!
-
– Οι απώλειες θέσεων εργασίας στα νέα «μεγαλεπήβολα σχέδια».
Στις απώλειες δεν είναι μόνον ο αριθμός των 800 μονίμων εργαζόμενων της μονάδας «Πτολεμαΐδα 5», αλλά και οι επιπλέον 3000 που εργάζονται ως εργολαβικοί της ΔΕΗ. Ενώ και οι 130 απολυμένοι εργολαβικοί του εργοστασίου της ΔΕΗ Μελίτης εξακολουθούν να είναι άνεργοι. Η νέα μονάδα στη θέση της «Πτολεμαΐδας 5» θα δημιουργήσει 300 θέσεις, επομένως έχουμε εδώ μια ‘’άριστη’’ πρόταση μείωσης του κόστους εργασίας (μέσω απολύσεων και ανεργίας, περίπου 3500 εργαζομένων) που η ΔΕΗ και η κυβέρνηση διαφημίζει ως «νέα ψηφιακή και πράσινη εποχή»!
-
– Η δημογραφική και εργασιακή κατάρρευση
Είναι πολύ σημαντικό να δείξουμε εδώ τη σημερινή δημογραφική εικόνα της Δυτικής Μακεδονίας, με την απογράφη του 2021 σε σύγκριση με την προηγούμενη του 2011, όπου ο αρνητικός πρωταθλητής όλη της Χώρας είναι ο νομός Γρεβενών με -16,1% και η Δυτική Μακεδονία, συνολικά με -10,3%! Η δε απογύμνωσή της, ιδιαίτερα μετά τις κυβερνητικές ανακοινώσεις για την βίαια απολιγνιτοποίηση το 2019, στις δυναμικές, παραγωγικές είναι τραγική: -22,5% στις ηλικίες 20-29, -29,0% στις ηλικίες 30-39, -16,5% στις ηλικίες 40-49!!
-
– Η φαραωνική επένδυση σε φωτοβολταϊκά της ΔΕΗ και η καταστροφή των Ενεργειακών Κοινοτήτων (των παραγωγών & μικρών επενδυτών)
Στο μεγαλεπήβολο πλάνο παρουσιάσθηκαν επενδύσεις 1,2 δισ. € για κατασκευή φωτοβολταϊκών στις περιοχές των ορυχείων (συνολικά 2.130MW) και 940 εκατ. € για έργα αποθήκευσης ενέργειας (860 MW). Επίσης δύο αντλησιοταμιευτικά έργα, «φυσικές μπαταρίες» με τη χρήση δύο λιμνών σε υψομετρική διαφορά μεταξύ τους (η πρώτη 430 εκ. € στο ορυχείο Καρδιάς -320MW, 8ωρών και η δεύτερη 310 εκ. € στο ορυχείο Νοτίου Πεδίου -240 MW, 12 ωρών).
Πρέπει να υπογραμμίσουμε εδώ με ένταση αντίστοιχη -αν θα μπορούσαμε- των ανησυχιών και των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών στα τεραστίων διαστάσεων έργα φωτοβολταϊκών εκτάσεων που έχουν αφαιρέσει και συνεχίζουν να καταβροχθίζουν γόνιμες εκτάσεις, αποσπώντας τες από τον αγροτικό τομέα. Αφαιρούνται τεράστιες εκτάσεις πολύτιμης παραγωγικής γης για ποικίλες ποιοτικές και ανταγωνιστικές καλλιέργειες σε μια εποχή αυξανόμενης επισιτιστικής κρίσης και έκρηξης των φαινομένων ακρίβειας από το καρτέλ της διατροφής. Φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις που έχουν ήδη παραμορφώσει δραματικά το ποικιλόμορφο δυτικομακεδονικό τοπίο, έχουν μεταβάλλει δραστικά το τοπικό/περιφερειακό κλίμα. Η ΔΕΗ συνεχίζει επιθετικά σε συνεργασία με την γερμανική RWE, η οποία κατέχει και το πλειοψηφικό 51% για νέες κατασκευές φωτοβολταϊκών 2.13 GW (=2.130 MW!) στα αδρανή ορυχεία. Οι κυβερνητικές ευθύνες, εδώ, είναι χωρίς όρια:
Eξακολουθεί να μην έχει συντάξει και νομοθετήσει εθνικό και περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο για τις Α.Π.Ε.. Κι αντί να σταματήσει κάθε σχετική δραστηριότητα, όταν μάλιστα η χώρα έχει πετύχει τον δεσμευτικό στις ευρωπαϊκές αρχές στόχο εγκατάστασης Α.Π.Ε., μέχρις ότου υπάρξει το σχετικό χωροταξικό -αντί , λοιπόν, να σταματήσει-, εν τούτοις εγκρίνει και ενθαρρύνει τους «πράσινους κροίσους» του καρτέλ της ενέργειας να συνεχίσουν το αδηφάγο πάρτυ. Ταυτόχρονα, έχει βγάλει εκτός παιχνιδιού κάθε μικρότερο επενδυτή και, κυρίως, έχει σπρώξει στον αφανισμό τις Ενεργειακές Κοινότητες των αγροτών παραγωγών και των μικρών επαγγελματιών ακυρώνοντας κάθε περιφερειακή προοπτική παραγωγής & αυτοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, κάθε δυνατότητα ενεργειακής (τοπικής ) δημοκρατίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Δυτική Μακεδονία, από τη χρονική στιγμή, το 2019, που ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την μετάβαση στην «πράσινη εποχή» έχουν δημιουργηθεί τοπικά σχήματα Ενεργειακών Κοινοτήτων που επανειλημμένα έχουν ζητήσει ενεργειακό χώρο αθροιστικά της τάξεως περίπου των 700 MW και δεν έχουν σε τίποτα και ποτέ εισακουσθεί! Παράλληλα, συνεχίζεται η οικονομική ασφυξία μικρών επιχειρήσεων, αγροτικών καλλιεργειών και νοικοκυριών μέσα από το θεματικά αυξημένο, και αυξανόμενο, κόστος της ενέργειας με το αντίστοιχο καρτέλ των πέντε ολιγοπωλίων -ονομαζόμενο και «καρτέλ των 5» -να αποκομίζει, να απομυζά μοναδικά στα χρονικά κέρδη!
Για το θέμα των δύο αντλησιοταμιευτικών έργων, δηλαδή για τις τέσσερις λίμνες (δύο ανά έργο) που θα δημιουργηθούν, το μέγα ζήτημα είναι οι ποσότητες νερού: από ποιον ταμιευτήρα θα προέλθουν; Ποιοι -και γιατί- θα στερηθούν αυτές τις τεράστιες ποσότητες νερού, με ποιον τρόπο θα αντικατασταθούν; Η ΔΕΗ πως, πόσο και σε ποιον (ποιους) θα πληρώσει -και θα πληρώνει σε κάθε αναπλήρωση- για αυτές τις ποσότητες; Η λύση του Πολυφύτου που αναφέρεται δεν εξαιρείται από τα παραπάνω. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο, η ανησυχία είναι μεγάλη και βάσιμη, στο βαθμό που οι υδάτινοι πόροι του Πολυφύτου υποστηρίζουν με πολλούς τρόπους ζωτικές ανάγκες της περιοχής. Και πάντως, ας θυμηθούμε τις καταστροφικές αντλιομαστεύσεις από τις λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας σε παρελθόντες χρόνους (Βεγορίτιδας, Αμυνταίου, Πολυφύτου).
-
– Οι συμπληρωματικές προτάσσεις (χωρίς πραγματική προετοιμασία)
Η πρόταση Waste2 Energy (38 MW), καθώς και η πρόταση για τους ‘’πυκνωτές’’ στον ΑΗΣ Καρδιάς, στις παλαιές γεννήτριες των Μονάδων 3 και 4 είναι προτάσεις που έχουν κατά καιρούς ξαναειπωθεί χωρίς όμως, και τώρα, σοβαρή τεκμηρίωση και μελέτες. Ιδιαίτερα για την πρόταση Waste2 Energy που αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα απορρίμματα (καύση, incineration) δεν έχει προηγηθεί καμία συζήτηση/διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση της Δυτικής Μακεδονίας, ούτε και γνώμη του φορέα διαχείρισης των απορριμμάτων, της ΔΙΑΔΥΜΑ.
-
7,5 δις € που στην πράξη δεν υπήρξαν… Και τώρα: Data Center!
O πρωθυπουργός στην ομιλία του κατά την παρουσίαση αυτό του σχεδίου ομολόγησε πως ό,τι κι αν έκαναν μέχρι τώρα δεν ήταν αρκετό αλλά αναζητούσε κάτι εμβληματικό! Τι τραγικό, αλήθεια!…
Πράγματι, τα 7,5 δις € ήταν μια κυβερνητική, πριν από τέσσερα και πλέον χρόνια, μεγαλόστομη υπόσχεση που στην πράξη δεν υπήρξε ποτέ. Η Ρήτρα Μετάβασης που θα έδινε προτεραιότητα σε χρηματοδοτήσεις, επενδυτικά σχέδια, κίνητρα και προσλήψεις δεν υπήρξε. Η Ρήτρα Μετάβασης δεν έγινε νόμος, αλλά ούτε και πλαίσιο καθοδήγησης και προτεραιοτήτων για τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία. Η «δίκαια μετάβαση» βιώθηκε ως η μεγάλη αδικία για τις τοπικές κοινωνίες. Οι λιγοστές εντάξεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων που τελικώς κατορθώθηκε να γίνουν, πραγματοποιηθήκαν με μεγάλη καθυστέρηση και μέχρι σήμερα δεν απέδωσαν ούτε μια θέση εργασίας. Εταιρείες κατάρτισης από την Αθήνα -και συγκεκριμένα μόνο δύο από την Αθήνα που ωφελήθηκαν οι ίδιες οικονομικά- πραγματοποίησαν «κατάρτιση ανέργων» χωρίς εν συνεχεία καμία ένταξη τους σε εργασία! Από τα προγράμματα που υποβλήθηκαν στην Ε.Ε. μόνον ένα έχει προχωρήσει, αναμένοντας ακόμα την ουσιαστική του εκκίνηση. Αυτή είναι η πραγματική εικόνα, η αλήθεια! Σ΄ ένα κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον ερήμωσης, όπου τα τελευταία έξι χρόνια, από την έναρξη της βίαιας αποβιομηχάνισης έχουν χαθεί, έχουν μετακινηθεί από την περιοχή 10.000 εργαζόμενοι!
Και τι να πει κανείς για τις υποδομές; Σιδηρόδρομος τέλος για τη Δυτική Μακεδονία… Τέλος, μέσα και στον ακραίο πόνο των Τεμπών αλλά και την σωρευμένη κοινωνική δύναμη για δικαίωση! Και να αναλογιστεί κανείς ότι υπήρχαν εγκεκριμένοι από την Ε.Ε. σχεδιασμοί και μελέτες του 2001-2004 για σιδηροδρομικό δίκτυο Κοζάνης-Γρεβενών-Καλαμπάκας-Ιωαννίνων. Ο Ε-65 ετοιμάζεται ως έργο εγκαινίων για τους προεκλογικούς σκοπούς του 2027 (ίδωμεν, όμως…). Ο κάθετος άξονας απευθείας σύνδεσης με τον ευρωπαϊκό βορρά καρκινοβατεί. Τα αεροδρόμια είναι ανενεργά και τα βιομηχανικά και βιοτεχνικά πάρκα χώροι εγκατάλειψης και ημιτελών έργων.
Σ΄ένα τέτοιο περιβάλλον κρίσης και ερήμωσης, που βεβαιώνουν για τις πραγματικές πολιτικές και την υφιστάμενη κυβερνητική βούληση, ήρθαν οι ανακοινώσεις «οραματικών, εμβληματικών» -κατά τον πρωθυπουργό- έργων. Μπορούμε να θυμηθούμε και το πριν από πέντε χρόνια επίσης, την πρόταση του «εμβληματικού έργου» το White Dragon(!) των 8,06 δις €. Πρόταση («White Dragon»), με την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης για τα σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος που στηρίζονταν στη σύμπραξη των: ΔΕΠΑ Εμπορίας (συντονιστής), Advent Technologies, ΔΕΗ, Damco Energy (Όμιλος Κοπελούζου), ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, Motor Oil, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, ΤΑΡ και Σωληνουργεία Κορίνθου που θα χρησιμοποιούσε ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια σε τεράστια κλίμακα (της τάξεως των 3 GW) για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης στη Δυτική Μακεδονία, το οποίο (υδρογόνο), στη συνέχεια, θα αποθηκεύονταν ή/και θα διοχετεύονταν στον αγωγό φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ. Πρόταση και εκείνη «εμβληματική», επίσης, που είχε δημιουργήσει μεγάλες εντυπώσεις και φρούδες ελπίδες, που απορρίφθηκε -όπως είχαμε προεκτιμήσει- από την Ε.Ε., χωρίς ωστόσο να αναζητηθούν και να αποδοθούν ευθύνες.
Και τώρα, από μεν την πρόταση «White Dragon» έμεινε ένα μικρό υπόλοιπο της συνεργασίας με την Motor Oil για το «πράσινο υδρογόνο» στο Αμύνταιο, το «εμβληματικό», όμως εντυπωσιακό στοιχείο είναι το Mega Data Center (των 300 MW μέχρι το 2027 με προοπτική 1000 MW, αρχικής επένδυσης 2.3 δις €).
Θα σας συμβούλευα, όπως και με το «White Dragon», να μην εντυπωσιασθείτε και ασφαλώς να μην ενθουσιασθείτε.
Πρώτον: η ΔΕΗ αναζητά ακόμα τους Φορείς, τους hyperscalers για το πολύ μεγάλο αυτό έργο. Και ενώ δεν έχει ακόμα διατυπωμένο κάποιο ενδιαφέρον, ανακοινώνει ωστόσο την εκτέλεση έργου μέχρι τέλους το 2027!
Δεύτερον: ο πρωθυπουργός που είδε όλα τούτα τα «οραματικά» θα μπορούσε όταν επαίρονταν και προωθούσε την κατασκευή των Data Centers στο λεκανοπέδιο της Αττικής να είχε φροντίσει για την τοποθέτηση ενός ή/και περισσότερων εξ αυτών στη Δυτική Μακεδονία, ώστε να μπορεί να μιλάει για κάποιο σχετικό πραγματικό ενδιαφέρον για την περιοχή. Σημειώνω προς επίρρωση των παραπάνω ότι η Microsoft με ένθερμη υποστήριξη της κυβέρνησης ολοκληρώνει στην Αττική (Κορωπί και Σπάτα), μέχρι τέλους 2025, το πρώτο της μεγάλο Data Center, 19,2 MW και θα δημιουργήσει άλλα δύο. Η ΔΕΗ σε συνεργασία με την DAMAC στα Σπάτα έχει σε εξέλιξη σχετική επένδυση Data Center 12,5 MW αξίας150 εκ. € με προοπτική τα 25 MW. Η Digital Realty (πρώην ελληνική Lamda Hellix) έχει ήδη εγκατεστημένα τρία Data Centers στην Αττική (Κορωπί) συνολικής ισχύος περίπου 11 MW και σχεδιάζει στην ίδια περιοχή άλλα δύο (22 MW). H Data 4 στην Παιανία Αττικής προχωράει την κατασκευή Data Center15MW με προοπτική τριετίας για 90MW. Γίνεται φανερό απ΄ αυτά ποιο είναι και που βρίσκεται το πραγματικό ενδιαφέρον…
Τρίτον: Ανακοίνωσαν ότι το Mega Data Center (300 MW) -όταν θα κατασκευασθεί και όταν θα λειτουργήσει- θα δημιουργήσει 500 νέες θέσεις εργασίας. Δεν είναι αληθές! Τα data centers είναι από τις επενδύσεις με τη χαμηλότερη ένταση εργασίας, δημιουργούν ελάχιστες θέσεις εργασίας και αυτές κυρίως στη φύλαξη, την καθαριότητα, σε υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, ηλεκτρονικούς. Σε πρόσφατο άρθρο της, η Wall Street Journal εξηγεί το μύθο περί τη δημιουργία θέσεων εργασίας από την έκρηξη των data centers. Ένα από αυτά που κατασκευάζει η OpenAI στο Τέξας, ισχύος 200 MW, θα δημιουργήσει μόλις 100 θέσεις εργασίας. Επομένως το αντίστοιχο των 300 MW της ΔΕΗ δεν μπορεί να έχει 500.
Τέταρτον: Λέχθηκε, επίσης, στην παρουσίαση ότι το Mega Data Center αποτελεί καταλύτη και για ένα παραγωγικό «οικοσύστημα από εταιρείες software development, μηχανικούς ΑΙ και άλλες νεοφυείς εταιρείες που συνήθως ακολουθούν ένα data center, πόσο μάλλον ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. Υπολογίζεται ότι για κάθε μία καινούργια θέση σε data center δημιουργούνται πέντε στην περιοχή.». Ούτε αυτό είναι αληθές! Τα data centers δεν είναι παρά ψηφιακές αποθήκες δεδομένων, οι οποίες δεν έχουν καμία τέτοια τάση δημιουργίας περιφερειακών συνεργαζόμενων επιχειρηματικών μονάδων. Σημασία πάντως έχει ότι τα data centers καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργεια και καταλαμβάνουν πολύ μεγάλες εκτάσεις, γιαυτό εκεί δίπλα θα δημιουργηθεί μια νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής που θα χρησιμοποιεί εισαγόμενο φυσικό αέριο (καλά πληρωμένο στον προμηθευτή και τον εισαγωγέα).
-
Η ΔΕΗ: Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού -χωρίς δημόσιο χαρακτήρα και δημόσια αντίληψη
Η ΔΕΗ έχει την παρακάτω σύνθεση στο μετοχικό της κεφάλαιο: 35,3% το ελληνικό δημόσιο, 10,34% το CVC Capital Partners, 5,63% η ίδια η ΔΕΗ (ως ίδιες μετοχές) και το υπόλοιπο (48,73%) κατέχεται από θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές (εισηγμένη στο Χρηματιστήριο), τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Το στρατηγικό 35,3% επιτρέπει στην κυβέρνηση εκτός από τον ορισμό της ηγεσίας της ΔΕΗ (πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο) να έχει και τον κρίσιμο λόγο και ρόλο για το πλαίσιο της στρατηγικής και της πολιτικής της μεγαλύτερης ελληνικής ενεργειακής επιχείρησης και από τις συγκριτικά μεγαλύτερες στην Ε.Ε..
Πέρα από τον τρόπο που η ΔΕΗ κινήθηκε και κινείται σε όλη αυτή την περίοδο της απολιγνιτοποίησης και στα σοβαρά ζητήματα της Δυτικής Μακεδονίας -και για τα οποία παραπάνω αναφερθήκαμε- ορισμένα επιπλέον σημαντικά θέματα πρέπει να τεθούν.
Η ΔΕΗ αντί να ενεργεί ως επιχειρηματικός οργανισμός με υψηλή αίσθηση ευθύνης του δημόσιου χαρακτήρα της κινείται και δραστηριοποιείται ως επιχείρηση του ενεργειακού ελληνικού καρτέλ στοχεύοντας αποκλειστικά στην μεγιστοποίηση της επιχειρηματικής κερδοφορίας. Στις κρίσιμες συνθήκες της θεαματικής αύξησης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, αντί να δράσει με συνέπεια και διάρκεια ως μηχανισμός αντιρρόπησης και υποστολής των αυξητικών τάσεων, ακολούθησε -και σε περιπτώσεις πρωτοστάτησε- με τους δήθεν «ανταγωνιστές» του καρτέλ εξουθενώνοντας χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Όμως η ευθύνη είναι πρωτίστως της ίδιας της κυβέρνησης που δεν κατηύθυνε τα πράγματα, με παρεμβάσεις της, σε μια γραμμή ανακούφισης του δυσβάσταχτου οικονομικού κόστους στην πηγή του κι όχι επιδοματικά, παρέχοντας έτσι και άλλοθι και κάλυψη των πολιτικών ακραίων τιμών στη διορισμένη ηγεσία της ΔΕΗ.
Η ΔΕΗ ως τον Φεβρουάριο 2022 κατείχε το 100% των μετοχών του Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ). Τον Φεβρουάριο όμως του 2022, ολοκληρώθηκε η πώληση του 49% των μετοχών του ΔΕΔΔΗΕ στη Macquarie Asset Management έναντι 1,32 εκ. €. Συνεπώς, η ΔΕΗ διατηρεί ακόμη και τώρα το 51% των μετοχών του ΔΕΔΔΗΕ, και ως εκ τούτου είναι τελικά υπεύθυνη για την χωρητικότητα, την επέκταση και αναβάθμιση των δικτύων μέσης και χαμηλής τάσης. Τα τελευταία αυτά στοιχεία (χωρητικότητα, επέκταση, αναβάθμιση) αποτελούν τους κρισιμότερους τεχνικούς και ποιοτικούς παράγοντες για την αντοχή, την ανταγωνιστικότητα και την ευρωστία του ελληνικού ηλεκτρικού δικτύου μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα καθοριστικό ζήτημα για όλη τη Χώρα που βρίσκεται σε τεράστια υστέρηση με ευθύνη της ΔΕΗ και ασφαλώς της κυβέρνησης. Με πολύ χαμηλή ένταξη έργων αυτής της κατηγορίας και στο Ταμείο Ανάκαμψης (μόλις 172 εκ. € για το σύνολο της Χώρας!). Το ζήτημα αυτό αποτελεί μόνιμο εμπόδιο -πέρα από στη σταθερή κυβερνητική προτίμηση προς τα ολιγοπώλια του ενεργειακού καρτέλ- και στη Δυτική Μακεδονία αλλά και στο σύνολο των Περιφερειών της Χώρας. Εμπόδιο για την ανάπτυξη των μικρών επενδύσεων και ιδιαίτερα των Ενεργειακών Κοινοτήτων και την ενεργοποίηση της ενεργειακής (τοπικής) δημοκρατίας.
-
Αλλαγή και αλλαγή ενεργειακής στρατηγικής και υποδείγματος
Η Δυτική Μακεδονία θα συνεχίζει να ανεβαίνει το Γολγοθά της.
Και στον κρίσιμο, κυριολεκτικά εθνικής σημασίας αυτό τομέα της Ενέργειας χρειάζεται αλλαγή στρατηγικής και υποδείγματος. Αλλαγή που είναι συνυφασμένη με την Πολιτική Αλλαγή στη Χώρα.
Η αποφασιστική απάντηση απέναντι σε όλα αυτά ξεκινάει με την έκφραση της βούλησης του ελληνικού Λαού -η οποία πιστεύω ότι θα δοθεί και θα είναι καταλυτική!
Θεσσαλονίκη, 7 Απριλίου 2025
Ελευθέριος Τζιόλας
Continue Reading
You may also like...
Related Topics:ΤΖΙΟΛΑΣ
