Μήνας-ορόσημο για την πορεία υλοποίησης του master plan της απολιγνιτοποίησης στις λιγνιτικές περιοχές και των τριών Εδαφικών Σχεδίων που το συνοδεύουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι ο Ιούνιος.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες της Greenagenda.gr, τον Ιούνιο αναμένεται η έγκριση του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης. Το master plan της απολιγνιτοποίησης αποτελεί το εθνικό στρατηγικό πλαίσιο το οποίο προσδιόρισε τις στρατηγικές κατευθύνσεις που ελήφθησαν υπόψη για τον tailor made σχεδιασμό/εκπόνηση των Εδαφικών Σχεδίων για τις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της ευρύτερης περιοχής του δήμου Μεγαλόπολης στην οποία ενσωματώνονται ως “επηρεαζόμενες περιοχές” οι όμοροι δήμοι Τρίπολης, Οιχαλίας και Γορτυνίας.

Το περιεχόμενο των δύο παραπάνω εδαφικών σχεδίων για τις λιγνιτικές περιοχές (μαζί με το περιεχόμενο του εδαφικού σχεδίου για τις νησιωτικές περιφέρειες Βορείου- Νοτίου Αιγαίου & Κρήτης) αποτέλεσαν τη βάση για τον σχεδιασμό του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Πρόγραμμα ΔΑΜ).

Μέσω του Προγράμματος ΔΑΜ η χώρα έως το 2030 θα απορροφήσει 1,63 δισ. ευρώ από τους πόρους του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 (σύμφωνα με τους όρους και τις επιλεξιμότητες του Κανονισμού για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης) για την υλοποίηση έργων και επενδύσεων στις περιοχές που καλύπτουν τα τρία προαναφερόμενα εδαφικά σχέδια (Δυτ. Μακεδονία, ευρύτερη περιοχή δήμου Μεγαλόπολης και όμορων δήμων Οιχαλίας, Τρίπολης & Γορτυνίας, νησιά Βορ. Αιγαίου-Νοτ.Αιγαίου-Κρήτης).

Τα επόμενα στάδια υλοποίησης του σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης

Εντός Ιουνίου αναμένεται η επίσημη έγκριση του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και των τριών Εδαφικών Σχεδίων που το συνοδεύουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτή η έγκριση πρακτικά σημαίνει ότι εντός του έτους το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης μέσω της αρμόδιας Διαχειριστικής Αρχής θα μπορεί να ενεργοποιήσει τη διαδικασία έκδοσης προσκλήσεων για τη χρηματοδότηση έργων/επενδύσεων στις περιοχές που προσδιορίζονται ως “επηρεαζόμενες” στα τρία εγκεκριμένα Εδαφικά Σχέδια (Δυτ. Μακεδονία, ευρύτερη περιοχή Δήμου Μεγαλόπολης & όμορων Δήμων Οιχαλίας, Τρίπολης & Γορτυνίας, νησιά Βορ. Αιγαίου-Νοτ.Αιγαίου-Κρήτης)».

Η αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτικών πεδίων της ΔΕΗ

Η ΔΕΗ ακολουθώντας τους περιβαλλοντικούς όρους (περιβαλλοντική αδειοδότηση) που σχετίζονται με την εξόρυξη λιγνίτη για τη λειτουργία των μονάδων της εκτελεί ήδη τις προβλεπόμενες από αυτή την αδειοδότηση εργασίες αποκατάστασης στα λιγνιτικά πεδία που κατέχει. Οι αποκαταστάσεις που αποτελούν τον τελευταίο καιρό επίκεντρο διαφόρων συζητήσεων/αντιπαραθέσεων αφορούν στα εδάφη που η ΔΕΗ πρόκειται να παραχωρήσει στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου, στα οποία θα θεσμοθετηθούν νέες χρήσεις γης και σε εφαρμογή αυτών των νέων χρήσεων γης να αναπτυχθούν νέες οικονομικές δραστηριότητες.

Για αυτά τα εδάφη η ελληνική κυβέρνηση μέσω του εθνικού σχεδίου Ελλάδα 2.0 εξασφάλισε από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας/RRF 300 εκατομμύρια ευρώ (με ΦΠΑ) για να χρηματοδοτηθούν σταδιακά έως το 2026 όχι οι αποκαταστάσεις που ορίζουν οι περιβαλλοντικοί όροι που διέπουν τη λιγνιτική δραστηριότητα της ΔΕΗ αλλά οι αποκαταστάσεις που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη των νέων χρήσεων γης που θα προσδιοριστούν ως κατάλληλες κ θεσμοθετηθούν.

Σε αυτό το πλαίσιο, όσον αφορά:

(α) στις νέες χρήσεις γης, τον Απρίλιο του 2022 υπεγράφη προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΔΕΗ-Υπ. Ανάπτυξης-ΥΠΕΝ (σε εφαρμογή των προβλέψεων του άρθρου 155, παρ. 2 του ν.4759/2020 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει από τον ν.4872/2021) με αντικείμενο αφενός την υποβολή αιτήματος προέγκρισης χρήσεων γης στο ΥΠΕΝ (γεγονός που θα επιτρέψει τον προσδιορισμό των κατάλληλων εργασιών αποκατάστασης) και αφετέρου την εκπόνηση Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (πακέτα μελετών) για τη θεσμοθέτηση των χρήσεων γης της προέγκρισης,

(β) στη μεταβίβαση των εδαφών, βρίσκεται σε τελικό στάδιο η προετοιμασία της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΔΕΗ-Ελληνικού Δημοσίου (όπως αυτό εκπροσωπείται μέσω του Υπ. Ανάπτυξης & της Μετάβαση ΑΕ) με αντικείμενο τη διαδικασία μεταβίβασης και τα εδάφη που θα περιέλθουν στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου από τη ΔΕΗ και τα οποία θα αποκατασταθούν με τους πόρους του Εθνικό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) με τρόπο που θα καθιστά εφικτή την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων που θα επιτρέπουν οι νέες χρήσεις γης (π.χ. αγροτική γη, επιχειρηματικά πάρκα, κ.λπ.). Η υπογραφή αυτής της προγραμματικής σύμβασης αναμένεται ολοκληρωθεί εντός του καλοκαιριού.

Όσον αφορά στην προσέλκυση επενδύσεων (μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων), κομβικό σημείο – ορόσημο είναι η ημερομηνία έγκρισης του Προγράμματος ΔΑΜ η οποία αναμένεται τον επόμενο μήνα.

Με την απόφαση έγκρισης του Προγράμματος ενεργοποιείται πρακτικά για τις περιοχές που καλύπτονται από τα 3 εδαφικά σχέδια (Δυτική.Μακεδονία, ευρύτερη περιοχή Δήμου Μεγαλόπολης & όμορων Δήμων Οιχαλίας, Τρίπολης & Γορτυνίας, νησιά Βορείου Αιγαίου-Νοτίου Αιγαίου-Κρήτης) η δυνατότητα εφαρμογής, και πρόσθεση της ελληνικής κυβέρνησης του πρόσθετου 10% στα ανώτατα ποσοστά ενίσχυσης που προβλέπει για αυτές τις περιοχές ο νέος Χάρτης Περιφερειακών Ενισχύσεων 2022-2027 που εγκρίθηκε για τη χώρα μας στις αρχές του έτους. Το γεγονός αυτό είναι σαφές ότι θα λειτουργήσει καταλυτικά όσον αφορά στην προσέλκυση/στροφή μεγαλύτερου ιδιωτικού επενδυτικού ενδιαφέροντος (από αυτό που έχει ήδη εκφραστεί μέσω της πρόσκλησης υποβολής μη-δεσμευτικής εκδήλωσης ενδιαφέροντος που απηύθυνε το 2020 προς ιδιωτικούς φορείς η Συντονιστική Επιτροπή ΔΑΜ) προς τις περιοχές της χώρας που επηρεάζονται από τη διαδικασία της απολιγνιτοποίησης, καθιστώντας αυτές τις περιοχές «ελκυστικούς προορισμούς για νέες επενδύσεις κάθε είδους».

Τα ανώτατα % ενίσχυσης που προβλέπει ο νέος Χάρτης Περιφερειακών Ενισχύσεων ανά περιφέρεια/περιοχή μετάβασης είναι τα ακόλουθα:

1. Δυτ. Μακεδονία: μικρές επιχειρήσεις – 60%, μεσαίες επιχειρήσεις – 50%, μεγάλες επιχειρήσεις – 40%
2. Πελοπόννησος/ευρύτερη περιοχή Μεγαλόπολης: μικρές επιχειρήσεις – 60%, μεσαίες επιχειρήσεις – 50%, μεγάλες επιχειρήσεις – 40%
3. Βόρειο Αιγαίο: μικρές επιχειρήσεις – 70%, μεσαίες επιχειρήσεις – 60%, μεγάλες επιχειρήσεις – 50%
4. Νότιο Αιγαίο: μικρές επιχειρήσεις – 50%, μεσαίες επιχειρήσεις – 40%, μεγάλες επιχειρήσεις – 30%
5. Κρήτη: μικρές επιχειρήσεις – 60%, μεσαίες επιχειρήσεις – 50%, μεγάλες επιχειρήσεις – 40%]

του Νίκου Αβουκάτου / greenagenda.gr