Τον δρόμο για την εφαρμογή της πρότασης της γαλλικής προεδρίας της Ε.Ε. ανοίγει η Κομισιόν, δηλαδή την αξιοποίηση, προς ελάφρυνση των καταναλωτών, των «ουρανοκατέβατων» κερδών (windfall profits) που έχουν οι υπόλοιπες μορφές ηλεκτροπαραγωγής όσο κρατά η ενεργειακή κρίση και η τιμή στην αγορά Επόμενης Ημέρας διαμορφώνεται από τις μονάδες αερίου.
Αυτό προκύπτει από το προσχέδιο της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις τιμές της ενέργειας που πρόκειται να δημοσιευθεί τον επόμενο μήνα και το οποίο διέρρευσε στην EURACTIV. Στις δράσεις που προβλέπονται στο προσχέδιο, περιλαμβάνεται και η «επαναχρησιμοποίηση των υψηλών εσόδων» τέτοιων μονάδων, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, καθώς κάποια «κράτη-μέλη ίσως θελήσουν να ανακτήσουν μέρος αυτών των επιπλέον εσόδων μέσω συγκεκριμένων οικονομικών μέτρων».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μία ανάλογη παρέμβαση έχει ήδη προχωρήσει η Ισπανία, φορολογώντας μέρος των υπερβολικών εσόδων των πυρηνικών σταθμών και των μονάδων ΑΠΕ, για να βρεθούν κονδύλια προς επιδότηση των τελικών καταναλωτών. Σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, έως πρόσφατα η Κομισιόν ήταν αντίθετη στην εφαρμογή του μέτρου. Επομένως κάνει πλέον στροφή 180 μοιρών. Μία στροφή που, σε συνδυασμό με τη ρυθμιστική παρέμβαση στις τιμές των τιμολογίων λιανικής ρεύματος, η οποία επίσης περιλαμβάνεται στο προσχέδιο, φανερώνει πως οι Βρυξέλλες έχουν υιοθετήσει μία πιο ελαστική στάση, καθώς και οι ίδιες εκτιμούν ότι η κρίση θα παραταθεί έως το 2023.
Οι τεχνολογίες που σύμφωνα με τις Βρυξέλλες μπορεί να αποκομίζουν στη δεδομένη συγκυρία «ουρανοκατέβατα» κέρδη είναι οι ΑΠΕ, τα υδροηλεκτρικά, τα πυρηνικά και οι ανθρακικές μονάδες. Μάλιστα, στο παράρτημα όπου αναφέρονται περισσότερες λεπτομέρειες για τον σχεδιασμό ενός τέτοιου μέτρου, επισημαίνεται πως δεν θα πρέπει να γίνεται διάκριση στις τεχνολογίες, και ο τυχόν φόρος που θα θεσπισθεί θα πρέπει να καλύπτει όλες τις μονάδες οι οποίες έχουν υπερβάλλοντα κέρδη κατά τις ώρες λειτουργίας τους.
ΑΠΕ και πυρηνικά στο επίκεντρο
Θα πρέπει πάντως να αναφερθεί ότι, με το «πράσινο φως» σε μία τέτοια παρέμβαση, στόχος των Βρυξελλών είναι να δώσουν τη δυνατότητα σε όσα κράτη το επιθυμούν να ανακτήσουν μέρος των κερδών των πυρηνικών εργοστασίων, καθώς και των ΑΠΕ.
Όσον αφορά τη χώρα μας, ήδη εφαρμόζεται ένας ανάλογος μηχανισμός για τις μονάδες ΑΠΕ με συμβάσεις Feed-in-Premium. Όπως έχει γράψει το energypress, η σχετική ρύθμιση υπερψηφίσθηκε μέσω τροπολογίας του ΥΠΕΝ στο νομοσχέδιο για την ενεργειακή απόδοση, προβλέποντας τον τρόπο με τον οποίο, στην περίπτωση που η μηνιαία τιμολόγηση ενός έργου με ΣΕΔΠ είναι αρνητική, θα επιστρέφονται τα σχετικά ποσά στον ΔΑΠΕΕΠ, υπέρ του ΕΛΑΠΕ. Παράλληλα, τα πλεονάσματα του Ειδικού Λογαριασμού (εν μέρει και χάρις σε αυτές τις επιστροφές) θα μεταβιβάζονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, για την επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου των καταναλωτών.
Την ίδια στιγμή, στο ενδεχόμενο που έμπαινε σε εφαρμογή στην Ελλάδα το μέτρο που προτείνει η Κομισιόν, εκτιμάται ότι δεν θα έβρισκε εφαρμογή στην περίπτωση των λιγνιτικών μονάδων. Κι αυτό γιατί, ακόμη κι αν κάποιοι λιγνιτικοί σταθμοί λειτουργούν με κέρδος στη δεδομένη συγκυρία, αυτό είναι περιορισμένο. Εξάλλου, η έλλειψη οικονομικού οφέλους από τη λειτουργία των λιγνιτών «φωτογραφίζεται» και από το γεγονός ότι η ΔΕΗ δεν έχει επιδιώξει να ενισχύσει τη συμμετοχή τους εν μέσω της ενεργειακής κρίσης, περιορίζοντάς την στην υποστήριξη των τηλεθερμάνσεων ή τη στήριξη της επάρκειας τροφοδοσίας σε περιόδους υψηλής ζήτησης.
Μεταβατικά και υπό έλεγχο
Όσον αφορά τις υπόλοιπες παραμέτρους που περιγράφονται στο προσχέδιο της ανακοίνωσης, για την ανάκτηση των «ουρανοκατέβατων» κερδών, η Κομισιόν επισημαίνει πως ο μηχανισμός αυτός θα πρέπει να έχει περιορισμένη διάρκεια και να συνδέεται με την εν εξελίξει κρίση, όπως επίσης και ότι θα πρέπει στα κέρδη αυτά να μην συνυπολογίζονται τα έσοδα των μονάδων από τυχόν πωλήσεις ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διμερών συμβολαίων, σε μικρότερες τιμές από τις τρέχουσες.
Επίσης, τα έσοδα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της κρίσης, π.χ. με τη «μετακύλισή» τους στα νοικοκυριά – ή σε όλους τους καταναλωτές, μέσω οριζόντιων και διαφανών σχημάτων. Σε κάθε περίπτωση, η Κομισιόν επισημαίνει πως πολλές υλοποιήσεις του μέτρου πιθανόν να εμπεριέχουν κρατικές ενισχύσεις και για αυτό θα έπρεπε να λάβουν την έγκριση των Βρυξελλών.