Μια δέσµη µέτρων για την πιο ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων σε όλη τη χώρα ετοιµάζει η κυβέρνηση. Στο πακέτο, που προγραµµατίζεται να παρουσιαστεί το φθινόπωρο, θα προβλέπεται, µεταξύ άλλων, και ίδρυση νέων φορέων ύδρευσης σε επίπεδο νοµού.
Το θέµα της λειψυδρίας µπαίνει πιεστικά στην ατζέντα ως ένα από τα ζητήµατα που πρέπει κατά προτεραιότητα να αντιµετωπίσει η κυβέρνηση, αναφέρει η εφημερίδα Καθημερινή σε ρεπορτάζ που υπογράφει η Δώρα Αντωνίου. Καθώς από κάθε περιοχή της χώρας φθάνουν ειδήσεις για ταµιευτήρες και ποτάµια που στερεύουν, τα µέτρα έκτακτης ανάγκης, όπως οι διακοπές νερού για κάποιες ώρες στις πιο ακραίες περιπτώσεις, δεν είναι παρά σταγόνες σε ένα πρόβληµα που απαιτεί συνολική διαχείριση, καθώς όλα δείχνουν ότι ήρθε για να µείνει.
Οι πολιτικοί και υπηρεσιακοί παράγοντες που ασχολούνται µε το ζήτηµα θεωρούν ότι τώρα που το θέµα έχει έρθει πιεστικά στην επικαιρότητα, είναι ευκαιρία να προωθηθεί µια σειρά από µέτρα, τα οποία έχουν καθυστερήσει ακόµη και δεκαετίες είτε από αδράνεια, καθώς η επάρκεια νερού εθεωρείτο δεδοµένη, είτε υπό τον φόβο πολιτικού κόστους και αντιδράσεων σε τοπικό επίπεδο. Είναι µια επισήµανση που έγινε στην πρόσφατη διυπουργική σύσκεψη που πραγµατοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίµου, προκειµένου να γίνει ένας προγραµµατισµός για τα επόµενα βήµατα.
Σύμφων με την εφημερίδα, οι παρεµβάσεις χωρίζονται στα άµεσα µέτρα, προκειµένου να αντιµετωπιστούν οι πιεστικές ανάγκες που ήδη έχουν προκύψει σε διάφορες περιοχές της χώρας, και στον µεσοπρόθεσµο σχεδιασµό που δροµολογείται, µε στόχο να δοθεί συνολική λύση στο πρόβληµα.
Χρηµατοδότηση
Ενα ενδεικτικό στοιχείο των στρεβλώσεων που παρατηρούνται είναι ότι αυτή τη στιγµή είναι διαθέσιµα από το Ταµείο Ανάκαµψης 135 εκατ. ευρώ για έργα που αφορούν την ύδρευση. Τα αιτήµατα που έχουν κατατεθεί προς την κυβέρνηση από τους φορείς ύδρευσης όλης της χώρας για χρηµατοδότηση έργων και παρεµβάσεων αγγίζουν τα 6 δισ. ευρώ. Οπως αναφέρει αρµόδιο στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «είναι τεράστια η απόκλιση ανάµεσα στις ανάγκες που διατυπώνονται και στους διαθέσιµους πόρους». Ετσι, η κυβέρνηση κινείται σε δύο κατευθύνσεις: να γίνει ιεράρχηση και αξιολόγηση των αιτηµάτων και, παράλληλα, να αυξηθούν οι πόροι. Οσον αφορά την ιεράρχηση και αξιολόγηση, είναι χαρακτηριστικό το εξής παράδειγµα: οι τοπικοί φορείς ενός νησιού ζητούν χρηµατοδότηση για την εγκατάσταση µονάδας αφαλάτωσης, που θα αυξήσει κατά 10% την παροχή νερού. Την ίδια στιγµή, όµως, προκύπτει ότι η απώλεια στα δίκτυα αγγίζει το 60%. Με δεδοµένο τους περιορισµένους πόρους, θα πρέπει να γίνει επιλογή σε τι θα δοθεί προτεραιότητα.
Αφαλατώσεις
Για την αντιµετώπιση των άµεσων και πιεστικών αναγκών στα νησιά αποφασίστηκε η διάθεση 10 εκατ. ευρώ στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, που θα δοθούν για µονάδες αφαλάτωσης. Μάλιστα, µέρος των χρηµάτων θα διατεθεί για τη µίσθωση φορητών µονάδων, που θα µπορούν να µετακινηθούν εκεί όπου υπάρχει µεγαλύτερη ανάγκη κάθε φορά.
Φράγµατα
Στα άµεσα µέτρα είναι τα έργα ορεινής υδρονοµίας, όπου διατίθενται σε πρώτη φάση 35 εκατ. ευρώ από τους ρύπους. Αφορούν την κατασκευή µικρών φραγµάτων ανάσχεσης της ορµής του νερού στους ορεινούς χειµάρρους και κατασκευή µικρών λιµνοδεξαµενών, που θα συγκεντρώνουν το νερό και θα καθυστερούν την κάθοδό του, µε αποτέλεσµα αυτό να περνάει στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Αυτοί οι µικροί ταµιευτήρες θα µπορούν να χρησιµοποιηθούν, επίσης, ως δεξαµενές πολλαπλού σκοπού, µε το νερό τους να αξιοποιείται για ύδρευση και άρδευση, ανάλογα µε τις ανάγκες. Προτεραιότητα δίνεται σε πρώτη φάση στη Θεσσαλία, εξαιτίας των πρόσφατων καταστροφών από τις πληµµύρες. Υπολογίζεται ότι µόνο στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας θα χρειαστεί να γίνουν περίπου 200 τέτοια έργα, µε κόστος περίπου 1 εκατ. ευρώ ανά έργο.
Χαρτογράφηση
Παράλληλα, γίνεται χαρτογράφηση των υφιστάµενων υποδοµών, καθώς σε πολλές περιοχές της χώρας βρίσκονται διάσπαρτα ηµιτελή ή ατελή έργα, για παράδειγµα δίκτυα που δεν έχουν συνδεθεί µε παροχή, ταµιευτήρες που δεν διοχετεύουν το νερό σε δίκτυα κ.λπ. Στόχος είναι να αποτυπωθεί η κατάσταση στην οποία βρίσκονται και οι δυνατότητες αξιοποίησης, ώστε µε µικρές παρεµβάσεις να γίνουν λειτουργικά.
«Ανακύκλωση»
Ενα τρίτο µέτρο στην κατεύθυνση της αύξησης του διαθέσιµου νερού είναι η επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων υδάτων από βιολογικούς καθαρισµούς για άρδευση. Εδώ υπάρχει το παράδειγµα του Ισραήλ, όπου το 90% του νερού που χρησιµοποιείται για άρδευση προέρχεται από βιολογικό καθαρισµό, όπως αναφέρει κυβερνητική πηγή.
Τιµολόγηση
Οσον αφορά τις θεσµικές παρεµβάσεις, µε τη Ρυθµιστική Αρχή Υδάτων επιδιώκεται να αποκατασταθεί ένας ορθολογισµός στην τιµολόγηση. Οπως αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος, αυτή τη στιγµή αποτυπώνεται µια τεράστια στρέβλωση στην τιµολόγηση των υπηρεσιών ύδρευσης και µεγάλη απόκλιση ανάµεσα στις χρεώσεις από τοπικές υπηρεσίες ύδρευσης. «Υπάρχουν πάροχοι που τιµολογούν την υπηρεσία στο 35% του κόστους και άλλοι φτάνουν έως και 190%», αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος. Και όπως εξηγεί, καθώς η υπηρεσία είναι ανταποδοτική, η ορθή πολιτική χρέωσης είναι να βρίσκεται στο 100%, υπολογίζοντας και το κόστος µελλοντικών επενδύσεων, που θα διασφαλίζουν την ποιοτική παροχή της συγκεκριµένης υπηρεσίας. Σε κάποιους δήµους επιλέγεται η υποκοστολόγηση για µικροπολιτικούς, πελατειακούς λόγους και σε άλλους η υπερκοστολόγηση για να καλυφθούν άλλες δαπάνες. Η Ρυθµιστική Αρχή Υδάτων θα έχει στην αρµοδιότητά της την εφαρµογή της νοµοθεσίας για την κοστολόγηση και τιµολόγηση των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, θα ελέγχει, δηλαδή, αν ο καθορισµός τιµών έχει γίνει µε σωστό τρόπο και θα παρεµβαίνει ακόµη και µε επιβολή προστίµων για τη διόρθωση στρεβλώσεων.
Νέοι φορείς
Η δεύτερη θεσµική παρέµβαση, που σχεδιάζεται να νοµοθετηθεί µέσα στο φθινόπωρο, αφορά τη διαχείριση της ύδρευσης σε επίπεδο νοµού. Θα δηµιουργηθεί, δηλαδή, σε κάθε νοµό ένας φορέας που θα συγκεντρώσει τη διαχείριση που γίνεται τώρα από τους επιµέρους δήµους. Οπως επισηµαίνεται, στόχος είναι να γίνεται περισσότερο ορθολογική χρήση των διαθέσιµων υδάτων και των υποδοµών και να µειωθούν οι τοπικιστικές τριβές και οι ανταγωνισµοί, που συχνά προκαλούν προβλήµατα ή τεχνητές ελλείψεις. Από αυτόν τον νέο «χάρτη» ύδρευσης θα εξαιρεθούν τα νησιά, όπου η ΕΥ∆ΑΠ νήσων θα παρέχει όπου χρειάζεται τεχνογνωσία και υποστήριξη για την επίλυση προβληµάτων. Θα εξαιρεθεί, επίσης, η Κρήτη, λόγω «ιδιαίτερων χαρακτηριστικών», όπως αναφέρεται, που µάλλον περισσότερο συνδέονται µε την ανησυχία για πιθανές έντονες αντιδράσεις.
Σε µεταγενέστερο χρόνο, και αφού ολοκληρωθούν οι παρεµβάσεις που αφορούν στην ύδρευση, αναµένεται να ανοίξει η συζήτηση για την άρδευση, όπου µία από τις παρεµβάσεις που εξετάζονται είναι η κατάργηση των τοπικών Οργανισµών Εγγείων Βελτιώσεων και η αντικατάστασή τους από ένα νέο µοντέλο διαχείρισης.